تکم‌چی‌لر، پیام‌آوران نوروز در آذربایجان
تاریخ انتشار: ۳ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۳۹۹۹۵۸۳۸
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای استان آذربایجان غربی،حسن سپهرفر، پژوهشگر مردم‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی در یادداشتی نوشته است: مردم آذربایجان خالق غنی‌ترین آیین‌های نمایشی و گنجینه ادبیات شفاهی ایران هستند که سخنان نغز و دلنشین آن را علاوه بر گفتار آشیق‌های (نوازندگان) محلی و اوزان‌ها با همراهی ساز محلی، گاهی هم در میان قشر پایین جامعه می‌بینیم که مردمان عامی هستند که هرگاه با پدیده‌های طبیعی، رخداد‌های اجتماعی و پیشامد‌های ناگوار و یا خوشایند مواجه شده باشند، احساسات خود را با زبان شعر بیان کرده و برای هر مناسبت (بایاتی= دوبیتی‌های ترکی) سروده‌اند و با نغمه‌های بدون ساز و گاه با ریتم صدا‌های ابزار نمادین ساده‌ای، شیرینی دیگری به آن داده‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از این دست می‌توان در آستانه نوروز به رسم (تکم‌چی‌لَر) به عنوان پیام‌آوران نوروز اشاره کرد که در پیوند رابطه انسان با انسان، رابطه انسان با محیط و بالعکس محیط با انسان هستند.
در جوار همین عناصر فرهنگی است که برخی از باورها، اعتقادات، آیین‌ها، رفتار‌ها و سنت‌ها همراه با نحوه نگرش انسان به این مهم شکل می‌گیرد و به نحوی بیانگر چگونگی شکل‌گیری جهان و نظام هستی، مفهوم زندگی، زایش و تولد دوباره جانداران، نباتات، جمادات و ... می‌شود، با چنین نگرشی نوروز در واقع ترکیبی از آیین‌ها و سنت‌ها است.
تکم‌چی‌ها معمولاً دو نفر از اقشار پایین جامعه (چوپان‌ها) بودند که با حضور در روستا به اجرای رسم می‌پرداختند، معمولا چوپان‌ها برای مدت زمان معینی برای چرای دام و احشام استخدام می‌شدند و برای روز‌های آخر سال که قراردادی با صاحبان دام نداشتند و آذوقه ایشان رو به اتمام می‌رفت، به بهانه‌های مختلفی به اجرای مراسم می‌پرداختند تا هم نویددهنده روز‌های خوش و برکت‌دهی (نزدیک شدن به روز‌های زایش گوسفندان) برای مردم روستا بوده و هم برای ایام نوروز آذوقه‌ای را جمع کرده باشند.
تکم‌چی‌ها (خصوصاً در حوزه جغرافیایی آذربایجان غربی و مناطق ترک‌زبان) به طور نمادین و با استفاده از قطعات چوبی بز نری را ساخته و پوست بزغاله سیاهی را هم بر روی آن کشیده و دو شاخ چوبین یا شاخ طبیعی بزغاله نیز بر سرش تعبیه می‌کردند.
به نظر می‌رسد در شناسایی حوزه‌های جغرافیایی و پراکنش اجرای مراسم تفاوت ابزار نمادینش (تَکَم) حوزه آذربایجان غربی در رنگ سیاه آن برخلاف دیگر جا‌ها است که از پوست و موی سیاه بز ساخته می‌شود.
در حالی که برای مثال در روستا‌های شهرستان خوی تکم را اغلب به رنگ سفید درست می‌کردند یا در نمونه موردی تکم اردبیل پوشش آن بیشتر به رنگ سرخ انتخاب می‌شود و مضافا اشعاری مختص به خود منطقه را می‌خوانند که محدوده جغرافیایی خاصی را نشان می‌دهد تا از این طریق بتوان به زیبایی‌ها و تفاوت‌های فرهنگی پی برد.
اما تکم‌چی ارومیه چه می‌گوید: اشعاری که به لحاظ مردم‌شناسی در آیینه متون ادبی و شفاهی دارای بار معنایی مختلفی است که از روابط اجتماعی گرفته تا پوشش گیاهی و جانوری و سایر ارتباطات و... را می‌نمایاند.
بو تَکَه آختا تَکَه این بز، بز نر اخته شده است
بوی نوندا وار بیر نُخدا تَکه ریسمانی بر گردن دارد
قیرچا قیرچا چَپیش لر بز‌های کوچولو کوچولو
یاوشانین باشین دیش لَر سر یاوشان (نوعی گیاه کوهی) را به دندان می‌گیرند
گِئدَر یایلاخدا اُتلار برای چریدن به ییلاق می‌رود
گَلَر آراندان قیشلار و برای قشلاق به آران (گرمسیر) می‌آید
یاخچی اُلی قویونون آغی میشی که از نوع سفید باشد بهتر است
گِدَر دولانی داغی برای گردش (چریدن) به کوه می‌رود
قَری لَر توتار یاغی پیرزنان روغنش را می‌گیرند
گَلین لَر یی یَر قویماغی نو عروس‌ها کاچی‌اش را می‌خورند
ایللاه کی قَیقاناغی خصوصاً خاگینه‌اش را
و.
تکم‌چی‌ها با خواندن این اشعار مقابل تک تک خانه‌ها می‌ایستادند و کدبانوی منزل درب را روی آنها گشوده و طبق رسم معمول مقداری قند، چای، کاسه‌ای بلغور، تعدادی نان لواش، روغن حیوانی یا مبلغی پول و ... به ایشان داده و راهی‌شان می‌کرد در نهایت تکم‌چی مواد و اقلام جمع‌آوری شده را بین خود و توبره‌کش تقسیم کرده و به این ترتیب تا فرا رسیدن سال نو برای چند صباحی دیگر (تا اوایل سیزده به در) مایحتاج خود را تامین می‌کردند.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
کلیدواژه: نوروز مردم شناسی تکم گردانی آذربایجان غربی تکم چی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۹۵۸۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کلاس‌های پیام نور امروز به مدت ۲ ساعت تعطیل شد
به گزارش خبرگزاری مهر، بر اساس اعلام معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور، بـا توجه به موج حمایت دانشگاهیان امریکایی و اروپایی از مردم مظلوم غزه و اعتراضات گسترده علیه نسل کشی رژیم سفاک صهیونیستی و نیز برنـامه های فرهنگی و اجتماعی درنظر گرفته شـده در دانشـگاهها به همین مناسبت، دانشگاه پیام نور همگام با سایر دانشگاهها و مراکز آموزش عالی، ضـمن محکوم کردن فجایع رژیم خبیث اسرائیل و در حمایت از مردم بی دفاع غزه، امروز یکشنبه ۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ از ساعت ۱۲ الی۱۴ کلیۀ کلاـس هـا را تعطیل اعلام می کند.
تا به همین مناسـبت دانشـگاهیان عزیز کشورمان با برپایی تجمعات گسترده پس از اقامه نماز در مساجد و میدان های اصلی دانشگاهها، حمایت خود را از استادان و دانشجویان معترض به جنایات رژیم کودک کش اسرائیل، اعلام دارند.
کد خبر 6090566
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»